Washington rút dần cam kết bảo vệ đồng minh châu Á?_lich bong da ti so

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại cuộc họp báo ở Nhà Trắng,útdầncamkếtbảovệđồngminhchâuÁlich bong da ti so Washington D.C., ngày 14/2/2025. Ảnh: THX/TTXVN.

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra những điều mà các nhà phân tích gọi là "cảnh báo sớm" tới Nhật Bản và Hàn Quốc, báo hiệu rằng chính quyền Mỹ đang chuẩn bị đưa ra những yêu cầu cứng rắn về an ninh và thương mại đối với các đồng minh thân cận nhất của Washington tại Tây Thái Bình Dương.

Theo đó, Tổng thống Trump dự kiến ​​sẽ yêu cầu cả Tokyo và Seoul phải chi trả nhiều hơn cho quân đội Mỹ đồn trú trên lãnh thổ của hai nước này, đồng thời đe dọa rút quân nếu các điều khoản đưa ra không được đáp ứng.

Ông Robert Dujarric, đồng Giám đốc Viện Nghiên cứu châu Á đương đại tại cơ sở Tokyo thuộc Đại học Temple, cho biết: "Điều quan trọng nhất cần lưu ý từ những bình luận của ông ấy là Mỹ không còn cam kết bảo vệ Nhật Bản, Hàn Quốc".

"Nếu bạn là một quan chức trong chính phủ Nhật Bản và bạn vẫn tin vào sự bảo vệ an ninh của Mỹ, thì bạn là kiểu người tin rằng (ôngTrump) đã ‘chung thủy trong mọi cuộc hôn nhân’ của mình", ông Robert Dujarric nói với chương trình This Week in Asia.

Đối với Tokyo và Seoul, tiếng chuông cảnh báo đã vang lên trước cả phát biểu của ông Trump tại Phòng Bầu dục vào tuần trước, khi ông gọi hiệp ước an ninh lâu đời giữa Mỹ và Nhật Bản là không công bằng, cũng như cáo buộc Hàn Quốc đã "khai thác" nước Mỹ về mặt kinh tế. Và với những phát biểu tại Phòng Bầu dục thì tiếng chuông đó đã trở nên "chói tai" với cả Nhật Bản và Hàn Quốc.

Khi đó, Tổng thống Trump tuyên bố: "Tôi yêu Nhật Bản. Chúng tôi có mối quan hệ tuyệt vời với Nhật Bản, nhưng chúng tôi có một thỏa thuận thú vị với Nhật Bản là chúng tôi phải bảo vệ họ, nhưng họ không phải bảo vệ chúng tôi".

Ông Trump nói thêm: "Họ kiếm được một khoản tiền lớn về mặt kinh tế với chúng ta. Tôi thực sự muốn hỏi, ai là người thực hiện những thỏa thuận này?".

Hiệp ước Hợp tác và An ninh chung giữa Mỹ - Nhật Bản được ký kết năm 1951 và được tiếp tục bổ sung vào năm 1960, trong đó Washington cam kết sẽ bảo vệ Tokyo nếu nước này bị tấn công. Thỏa thuận cũng cho phép Mỹ thiết lập các căn cứ quân sự trên khắp Nhật Bản, nơi hiện có khoảng 50.000 quân nhân Mỹ.

Phản ứng của Tổng thống Trump với những thỏa thuận như trên không phải là mới. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông từng đã ám chỉ đến việc rút quân khỏi các quốc gia đồng minh nếu không chi trả nhiều tiền hơn. Tuần trước, ông cho biết có thể di chuyển 35.000 quân Mỹ ra khỏi Đức, cáo buộc các quốc gia châu Âu không ủng hộ kế hoạch chấm dứt chiến tranh ở Ukraine của mình.

Trong những tuần đầu trở lại nắm quyền của ông Trump, Tokyo được đánh giá là vẫn thể hiện thái độ khá hài lòng và giữ thái độ khiêm tốn, dường như hy vọng tránh được "sự tức giận" của tổng thống Mỹ khi ông đang "mải mê" chỉ trích các quốc gia khác gồm: Canada, Mexico, Panama và châu Âu.

Nhưng khi Nhật Bản nằm trong tầm ngắm, Thủ tướng Shigeru Ishiba đã phản ứng: "Nhật Bản không có nghĩa vụ bảo vệ Mỹ, điều đó đúng, nhưng Nhật Bản có nghĩa vụ cung cấp căn cứ cho Mỹ. Tôi ngạc nhiên khi Tổng thống Trump nói điều này".

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Nakatani cho biết ông "hoàn toàn tin tưởng rằng Mỹ sẽ sử dụng mọi khả năng của mình, bao gồm cả hạt nhân, để thực hiện các nghĩa vụ theo hiệp ước an ninh Nhật Bản - Mỹ". Nhưng các nhà quan sát cảnh báo rằng rõ ràng "thời kỳ trăng mật" của Tokyo với ông Trump có vẻ sắp kết thúc.

Ông Toshimitsu Shigemura, Giáo sư chính trị và quan hệ quốc tế tại Đại học Waseda ở Tokyo, cho biết: "Đúng, đây là sự khởi đầu … về cách ông Trump sẽ đối phó với Nhật Bản".

"Chắc chắn là ông ấy sẽ yêu cầu chi thêm tiền cho quân đội đồn trú ở đây, nhưng đây là chiến thuật đe dọa và hứa hẹn thường thấy của ông ấy. Tôi vẫn tin rằng Mỹ cần Nhật Bản là đối tác trong khu vực này và hiệp ước này rất rõ ràng, vì vậy có lẽ ông Trump không dễ dàng thay đổi mọi thứ một cách đơn phương", ông Shigemura nói thêm.

Ông Shigemura cũng dự đoán rằng Tổng thống Trump có thể sẽ ít đòi hỏi hơn đối với Nhật Bản trong thời gian tới nếu Washington cảm thấy vẫn cần thêm các đồng minh. Tuy nhiên, khi xung đột Ukraine được giải quyết và căng thẳng ở Gaza lắng xuống thì ông Trump có thể lại gia tăng các áp lực.

Ông Dujarric lại dường như không quá lạc quan về mối quan hệ của Tổng thống Trump đối với các đồng mình tại châu Á. Ông nói với tờ This Week in Asia rằng sự lãnh đạo "khó đoán định" của ông Trump và một nội các Mỹ gồm những người trung thành không muốn phản kháng có thể dẫn đến những hành động quyết liệt của chính quyền Mỹ.Ông cho biết việc rút quân có thể sẽ không xảy ra nhưng không có điều gì đảm bảo rằng Tổng thống Trump sẽ có những hành động mạnh mẽ khác đối với các đồng minh châu Á.

Ông cảnh báo đây là thời điểm mà Nhật Bản và Hàn Quốc cần lập kế hoạch dự phòng. "Họ phải nhận ra rằng đã đến lúc vào vị trí chiến đấu vì chính quyền Mỹ này đang hành động chỉ vì lợi ích của riêng mình", ông nói.

Những cuốn sách để hiểu về Hàn Quốc

Mục Thế giới giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Hàn Quốc - một trong những đối tác hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.

Độc giả có thể xem thêm tại đây.